Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Teknolojinin gelişmesiyle birlikte dijitalleşme artık hayatımızın her alanında kendisini gösteriyor. Her konutta ve elde bulunan akıllı aygıtlar artık neredeyse hayatlarımızın vazgeçilmez kesimleri ortasında. Bankacılık süreçlerinden yemek siparişlerine kadar birçok hususta bizlere kolaylık sağlayan bu akıllı aygıtlar ortasında uzaktan sesli komutla çalışan bebek kameralarından dijitalle uyumlu televizyonlara kadar birçok seçenek bulunuyor. Ancak bu akıllı aygıtları kullanırken büsbütün inançta kalabilmek aslında pek de kolay değil. Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan ile akıllı aygıtlara dair kesinlikle bilinmesi gereken 5 gerçeği konuştuk.
Parklarda, deniz kenarlarında ya da otomobillerde uzun süren seyahatlerde telefonları yüksek sıcaklığa maruz bırakmamak aygıtların uzun ömürlü olabilmesi için dikkat edilmesi gereken kıymetli kurallar ortasında.
1- TELEFONLARI SICAKTA TUTMAK BİLGİLERİ BOZAR
Yapılan çalışmalar ve kullanıcı yorumları çok ısıya maruz kalmış telefonların içindeki dataların bozulduğu ve yok olduğunu söylüyor. Pekala bu türlü bir şey nitekim mümkün olabilir mi? Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan, bu durumu şu örnekle açıkladı:
“Genelde aygıtlarla ilgili yapılan en büyük kusur şu: Örneğin bir kişi tatile çıkıyor ve harita özelliğini kullanırken telefonunu aracın camına yapıştırıyor. Böylece telefon güneş ışınlarına maruz kalarak ısınıyor. İşte bu çok yanlış.”
Cihazların sağlıklı bir formda çalışabilmesi için ülkü ısıya gereksinim duyduklarını söyleyen Osman Demircan, aygıtların yüksek sıcaklığa ulaşması durumunda dataların saklandığı disklerin ziyan gördüğünü ve böylelikle data kaybı olabileceğinin altını çizdi. Bazı markaların aygıtın ülkü sıcaklığın üstüne çıkması durumunda apansız kapandığını ve bu kapanma sürecinin aslında aygıtın kendini itimada aldığını belirten Demircan, bu durumla karşılaşan kullanıcılara aygıtları açmak için telâşlı davranmamaları gerektiği konusunda ikazda bulundu.
2- DİZÜSTÜ BİLGİSAYARLARI BÜSBÜTÜN ŞARJ ETMEK YANLIŞ MI?
Yurt dışında yapılan araştırmalara nazaran dizüstü bilgisayar kullanan kullanıcılardan kimileri laptop’larını yüzde 40’tan fazla oranla şarj etmenin yanlış olduğuna inanıyor. Bu kullanıcıların sayısı o denli çok ki bu durum akıllara “Madem yüzde 40’tan fazla şarj edilmemesi gerekiyor, o vakit neden yüzde 100 seçeneği var?” sorusunu getiriyor. Pekala nitekim dizüstü bilgisayarları büsbütün şarj etmek yanlış bir kullanım biçimi mi? Osman Demircan, akıllardaki soru işaretine şu formda açıklık getirdi:
“Dizüstü bilgisayarlarda aygıtların ne kadar şarj edilmesi gerektiği her vakit bir soru işareti oldu. Bununla ilgili üreticilerin işletim sistemlerinde yaptıklarına bakmak lazım. Yani aslında her eserin modu ve sistemi farklı. Üreticisi o eserin nasıl kullanılması gerektiğini ve ne kadar şarj edilmesi gerektiğini işletim sisteminin içine gömer. Bizler genel bir yorum yapmakta zorlanıyoruz. Şarj müddetleri her bir aygıtın kendine özel. Aygıtın işletimine bakar ve orada en yanlışsız kullanım sistemini görürüz.”
3- AYGITI UZUN MÜDDET ŞARJDA BIRAKIRSAK NE OLUR?
Tıpkı dizüstü bilgisayarlar üzere akıllı telefonların da şarjları büyük değer taşıyor. Şarj müddetleriyle ilgili tıpkı baş karışıklığı aslında cep telefonlarında da mevcut. Bazılarına nazaran telefonun şarjı 0’a inince şarja takmalı, kimine nazaran ise yüzde 50’ye bile düşmesine müsaade vermeden şarja takmalıyız. Lakin buradaki soru akıllı aygıtları uzun müddet şarjda bırakmanın hakikat olup olmadığıyla ilgili. Osman Demircan, bu soruya şu karşılığı verdi:
“Cep telefonları artık çok gelişmiş teknolojilere sahip. Mesela ben telefonumu şarja taktığımda istediğim saat aralığında telefonumu şarj edebileceğimin komutunu görebiliyorum. Pil sıhhati üzere aygıtların en düzgün halde kullanabilmesini kolaylaştıran uygulamalar var.”
Cep telefonlarının sağlıklı bir ömür sürebilmeleri için pil sıhhatine dikkat edilmesi gerektiğini belirten Demircan, aygıtların uzun mühlet şarjda kalmaması gerektiğinin altını çizdi.
4- KORSANLAR WI-FI AĞINDAN SIZABİLİR Mİ?
Akıllı aygıtlarla ilgili en değerli noktalardan biri de güvenlik tedbirleri. Buzdolabından güvenlik kameralarına kadar neredeyse birden fazla aygıtın hack’lenebildiği bugünlerde herkesin dikkatli hareket etmesi gerekiyor. Akıllı aygıtların ilgiye muhtaç olduğunu söyleyen Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan, her bir aygıtın gerektiği vakitte güncellenmesinin çok değerli olduğunu ve bilhassa merdiven altı satılan eserlerin tehlikeli olduğuna dikkat çekti.
Maliyeti daha düşük diye bir eserin ikinci yahut üçüncü kalitesini almak güvenlik problemlerine yol açıyor. Replika eserlerin hücumlara daha açık olduğunu belirten Demircan, konutlarımızdaki WiFi’ların tüm aygıtlara internet gönderdiğini hasebiyle en başta Wi-Fi’ların kesinlikle güncellenmesi gerektiğini hatırlattı. İnternete giriş ağlarının hack’lenmesinin aslında tüm aygıtların hack’leneceği manasına geldiğini söyleyen Demircan, “Evde akıllı mod özelliğini kullanmadığınız aygıtların bile güncellemelerini vaktinde yapmanız gerekiyor” dedi.
Hacker’lara davetiye çıkaran bir diğer eser ise kameralı akıllı televizyonlar. Özellikle pandemide satışı artan bu aygıtların içinde tıpkı bir cep telefonundaki üzere işletim sistemi yer alıyor ve her telefon üzere bu aygıtlar da güncellenmeye muhtaç bir durumda. Kameralı ya da sesli komutla çalışan akıllı televizyonların güncellemelerini yapmamanın büyük bir güvenlik zafiyeti yarattığına dikkat çeken Osman Demircan, durumun ciddiyetini şu sözlerle özetledi:
ALINTI “Kameralı akıllı televizyonlarınızı yatak odalarınıza koyacak kadar ya da telefonla tuvalete girecek kadar nitekim yiğit musunuz?”
5- GİYİLEBİLİR TEKNOLOJİK AYGITLAR SIHHAT DATALARINI DEPOLUYOR MU?
Giyilebilir teknolojik eserlerden olan akıllı saat ya da akıllı gözlük üzere eserler giderek daha da yaygınlaşsa da birçok bilgimizi kopyalayıp depolamasına dair birçok argüman da baş karıştırmaya devam ediyor. Bu akıllı eserlerden vakit zaman tedirginlik duysak da hayatımızı daha da pratik hale getirmelerinden dolayı kullanmaya devam ediyoruz. Pekala akıllı saat ya da gözlükler hakikaten sıhhat bilgilerimizi depoluyor mu? Şayet depoluyorsa bu bilgiler nerede tutuluyor ve nasıl kullanılıyor? Osman Demircan’ın verdiği karşılık şu halde:
“Veri kümeleri değerli lakin taze bilgiler çok daha değerlidir. Bilhassa giyilebilir teknolojik aygıtlar anlık bilgileri sisteme gönderir ki en pahalı bilgilerden biri de sıhhat bilgileridir. Bir kişinin sıhhat verisi tek başına bir mana söz etmez ancak bin kişinin verisi çok şey söz eder. Bu bilgilere bakarak çok fazla çalışma yapılıp sonuç çıkarılabilir.”
Giyilebilir teknolojik aygıtların kullanımında en kıymetli şeyin aygıta indirilen uygulamaların mukavelelerinde yer alan hususlar olduğunu hatırlatan Demircan, “Eğer kontratta aygıt kullanıcının bilgilerinin üçüncü şahıslarla paylaşılabilir olduğu yazıyorsa o uygulama kullanılmamalı” uyarısında bulundu.
