Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığının toplumsal medya hesabından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Suudi Arabistan ziyareti sonrasında yapılan ortak açıklama paylaşıldı.
İşte Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamanın tamamı:
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti ve Suudi Arabistan Krallığı liderlikleri ve kardeş halkları ortasındaki kardeşlik bağları, seçkin ilgiler ve esaslı tarihi bağlardan hareketle, Miladi 17.07.2023 tarihine tekabül eden Hicri 29.12.1444 tarihinde Suudi Arabistan Krallığı’na resmi bir ziyaret gerçekleştirmiştir.
Altesleri Veliaht Prens ve Başbakan, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la bir ortaya gelmiş, Cidde’de Al-Salam Sarayı’nda gerçekleştirilen resmi görüşmelerde iki kardeş ülke ortasındaki tarihi ilgiler ve bunları her alanda geliştirmenin yolları gözden geçirilmiş ve mevcut genel bölgesel ve milletlerarası durum hakkında karşılıklı görüş alışverişinde bulunulmuştur.
Görüşmenin başında Altesleri Veliaht Prens ve Başbakan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı kısa müddet evvel Türkiye’de elde ettiği seçim zaferi vesilesiyle tebrik etmiştir. Türk tarafı Hadim-ül Haremeyn Eş-Şerifeyn’in hükümetinin ve Altesleri Veliaht Prens’in Harameyn Eş-Şerifeyn’e, hacılara ve umre ibadetine gelenlere verdikleri hizmetleri takdir etmiş ve Türkiye Cumhuriyeti’nden gelen hacıların, umre ibadetine gelenlerin ve ziyaretçilerin rahatlığı için gösterilen yüksek seviyedeki eşgüdümü övmüşlerdir. Türk tarafı ayrıyeten 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan sarsıntı felaketinden sonra Suudi Arabistan Krallığı’ndan Türkiye’ye gönderilen takviye için de takdirlerini lisana getirmiştir.
İki taraf da Altesleri Veliaht Prens’in Miladi 22.06.2022 tarihine karşılık gelen Hicri 23.11.1443 tarihinde Türkiye’ye gerçekleştirdiği ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Miladi 20.04.2022 tarihine karşılık gelen Hicri 28.09.1443 tarihinde Suudi Arabistan Krallığı’na gerçekleştirdiği ziyaretlerin kazanımlarından ve iki ülkenin çeşitli alanlardaki işbirliğinin kapsamının genişletilmesine ve Türkiye Cumhuriyeti ile Suudi Arabistan Krallığı ortasındaki yakın münasebetleri güçlendirmeye katkı sağlayan olumlu sonuçlarından övgüyle kelam etmiştir. İki taraf Türk-Suudi Uyum Konseyi’nin faaliyete geçirilmesine yönelik süreçlerin tamamlanmasının, ortak proje ve inisiyatifler geliştirilmesinin ve bunların Kurul çerçevesinde uygulanmasının değerini vurgulamıştır.
Ekonomi, ticaret ve yatırım alanlarında global iktisadın önündeki en kıymetli sınamaları ve bu sınamalarla uğraşta Türkiye ve Krallık’ın, rollerini gözden geçirmiş, ticaret ve yatırım alanlarında işbirliği ivmesinin artırılmasının ehemmiyetini ve bilhassa altyapı, inşaat, mühendislik, savunma ve metalürjik sanayii, etraf ve miras turizmi, yenilenebilir güç üzere bir dizi gaye dalda ve başka ortak çıkar alanlarında ekonomik entegrasyon için fırsatları destekleme konusundaki istekliliklerini vurgulamışlardır. İki ülkenin özel dalları ortasındaki bağlantısı ağırlaştırarak, özel dal için verimli ve elverişli bir yatırım ortamı geliştirerek, özel kesimi güçlendirmek, tesisler sağlamak, uygun bir iş ortamı yaratmak, gerekli kolaylaştırıcı ögeleri sağlamak ve bu şirketlerin yaşadığı her türlü sorunu çözmek suretiyle en önde gelen yatırım fırsatlarını araştırıp tespit ederek iki ülke ortasındaki ticareti geliştirmenin ve çeşitlendirmenin yollarını ele almışlardır. Ayrıyeten, ekonomik münasebetlerin güçlendirilerek daha yüksek ve daha kapsamlı düzeylere ulaştırılmasında özel kesimin oynadığı rolün değerini de vurgulamışlardır. İki taraf, Aralık 2022’de Ekselansları Suudi Yatırım Bakanı’nın ziyareti sırasında, 280’den fazla (Türk ve Suudi) önde gelen şirketin iştirakiyle düzenlenen ve kamu ve özel bölüm için (12) muahede ve mutabakat zaptının imzalanmasıyla sonuçlanan Türk-Suudi Yatırım Forumu’nun sonuçlarından övgüyle kelam etmiştir. Turizm alanında bu yıl Ağustos ayında İstanbul’da yapılması planlanan Türk-Suudi Yatırım Forumu’ndan memnuniyet duyduklarını tabir etmişlerdir.
Enerji alanında, iki taraf, global güç piyasalarının istikrarının ehemmiyetini vurgulamış, Türkiye, Krallık’ın, global petrol piyasalarının istikrarını, üretici ve tüketici ülkelerin çıkarlarına hizmet edecek ve sürdürülebilir ekonomik büyüme sağlayacak halde desteklemedeki rolünü memnuniyetle karşılamıştır. İki taraf, yenilenebilir güç, iki ülke ortasındaki elektrik orta teması, Krallık’tan Türkiye ve Avrupa’ya elektrik ihracatı, güç verimliliği, yenilik ve hidrokarbon kaynakları için pak teknolojiler ve hidrojen üzere düşük karbonlu yakıtlar dahil olmak üzere güç alanlarında işbirliğini geliştirme ve nükleer gücün barışçıl kullanım alanlarına ve bu alanların düzenleyicilik boyutlarına ait işbirliği seçeneklerini araştırma isteklerini lisana getirmişlerdir. Ayrıyeten, güç dalları ve sürdürülebilirliği ile ilgili proje ve tedarik zincirlerinin geliştirilmesinde işbirliğinin artırılması ele alınmıştır.
İki taraf, petrol, petrol türevleri ve petrokimya arzı da dahil olmak üzere bir dizi güç alanında işbirliğini güçlendirmenin kıymetini vurgulamıştır. Ayrıyeten, pak hidrojenle ilgili en yeterli uygulamaların hayata geçirilmesi bağlamında bilgi ve deneyim değişimine ek olarak, uzmanlaşmış üretim ve hidrokarbonların yenilikçi kullanımları da dahil olmak üzere tüm petrokimya bölüm zincirindeki ortak teşebbüs fırsatlarını tartışmışlardır. İki taraf, iki ülkedeki mahallî kaynakların kullanımını artırmak için şirketler ortasında işbirliği sağlamanın ve böylelikle güç arzında esnekliğe ve verimliliğe ulaşılmasına katkıda bulunulmasının değerini teyit etmişlerdir.
İklim değişikliği mevzularıyla ilgili olarak, iki taraf, BM İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı ve Paris Mutabakatı prensiplerine bağlı kalmanın değerinin altını çizmiştir. Türk tarafı, Suudi Arabistan’ın iklim değişikliği alanındaki uğraşlarına takviyesini söz etmiştir. İki taraf, döngüsel karbon iktisadını, emisyonları yönetmek ve iklim değişikliği amaçlarına ulaşmak için bir araç olarak kullanmaya yönelik siyasetleri kendi önceliklerini ve farklı ulusal şartlarını da dikkate alarak teşvik etmek suretiyle döngüsel karbon iktisadı uygulamaları geliştirilmesine dönük işbirliğinin ehemmiyeti konusunda mutabık kalmışlardır.
Taraflar, ihracat ve ithalat alanlarında imzalanan mutabakat zabıtlarının aktifleştirilmesi ve sanayi kesimine yatırım çekilmesi için çalışılmasının yanısıra, sanayi ve madencilik dallarında işbirliğinin güçlendirilmesinin ehemmiyetinin altını çizmiştir. Ayrıyeten, her iki taraf da imalat ve petrokimya sanayii, otomotiv ve yedek modül sanayii, havacılık sanayii, limanlar ve denizcilik sanayii, madencilik sanayii ve besin sanayii dahil olmak üzere maden ve endüstriyel dallarda gelecekteki işbirliği alanlarının güçlendirilmesi gereksinimini vurgulamıştır. Taraflar, iki ülkenin özel bölümlerinin tarım ve besin sanayileri alanlarında yatırım iştiraklerine girme kapsamlarında görülen genişlemeyi memnuniyetle karşılamışlar, etraf, su, tarım ve besin güvenliği alanlarında devam eden işbirliğinin değeri konusunda mutabık kalmışlardır.
Taraflar; bağlantı, teknoloji, dijital iktisat, yenilik ve uzayla bağlantılı alanlarda işbirliğini ve paydaşlığı geliştirme dileğini lisana getirmişlerdir.
Her iki taraf da ulaşım ve çeşitli lojistik hizmetler alanlarında işbirliğinin aktifleştirilmesi ve güçlendirilmesinin kıymetini vurgulamış ve iki ülke ortasındaki uçuş sayısını artırmayı görüşmüşlerdir.
Taraflar, savunma ve güvenlik alanına ait olarak, savunma ve askeri sanayi alanlarında işbirliği ve eşgüdümü geliştirmek ve bu alanlarda imzalanan muahedeleri iki ülkenin ortak çıkarlarına hizmet edecek, bu çıkarları sağlayacak, bölgede ve dünyada güvenlik ve barışın sağlanmasına katkıda bulunacak formda harekete geçirilmesi konusundaki kararlılıklarını söz etmişlerdir. İki taraf ayrıyeten, iki kardeş ülkede güvenlik ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunacak biçimde her türlü hatayla çaba, terörizm ve terörizme yol açan şiddete varan aşırıcılık ve bunların finansmanı ile gayret alanında işbirliğini güçlendirme, bilgi, uzmanlık ve eğitim değişimi dahil olmak üzere ortak çıkarları ilgilendiren bahislerde mevcut güvenlik işbirliğini ve uyumunu güçlendirmenin değeri üzerinde mutabakata varmışlardır.
Ek olarak, iki taraf, her türlü hudut ötesi yolsuzluk kabahatiyle çaba amaçlı ikili işbirliğini güçlendirme ve iki ülkenin yolsuzlukla uğraş kurumları ortasında, bilhassa de yolsuzluk hadiselerinin soruşturulması, faillerin kovuşturulması ve Yolsuzlukla Gayrette Kanun Uygulayıcı Otoriteler için Global Operasyonel Ağı’ndan yararlanarak yolsuzluk kabahatlerinden elde edilen gelirlerin geri alınması alanlarında aktif irtibatın güçlendirilmesi konusundaki kararlılıklarını teyit etmişlerdir. Ayrıyeten, terörizme yol açan şiddete varan aşırıcılık, nefret söylemi ve terörizmle çaba ile ılımlılık ve müsamaha kültürünü yaymak için ortalarındaki işbirliğini güçlendirmenin kıymeti üzerinde anlaşmışlardır.
Taraflar, turizm, sürdürülebilir turizm ve iki ülke ortasındaki turizmin gelişimi alanlarında işbirliğinin artırılması, her iki ülkedeki turizm potansiyelinin araştırılması ve turizm bölümünün faydasına tecrübe değişiminde bulunulması konularındaki isteklerini tabir etmişlerdir. Taraflar ayrıyeten kültürel alanlarda, spor programları ve faaliyetlerinde ortalarındaki işbirliği ve iştiraki güçlendirmenin değerini vurgulamışlardır.
Taraflar, iki ülke ortasında bilim ve eğitim işbirliğinin geliştirilmesi, iki ülkedeki üniversitelerin birbirleriyle direkt alakalarını güçlendirmeye teşvik edilmeleri, hayati alanlarda araştırma ve bilimsel işbirliği düzeyinin yükseltilmesi, operasyonel eğitim modellerinde tecrübe alışverişinde bulunulması, eğitimde çağdaş teknolojilerin kullanılması, ortak araştırmalar yürütülmesi ile özel eğitim, e-öğrenme ve uzaktan eğitim alanında eğitim malzemeleri ve hizmetleri geliştirilmesi istikametindeki isteklerini lisana getirmişlerdir. İki taraf, radyo ve televizyon alanında medya işbirliği fırsatlarını, haber değişimi ve iki taraf ortasında karşılıklı ziyaretler bahislerini ele almışlardır.
Sağlık alanıyla ilgili olarak, iki taraf, mevcut ve gelecekte ortaya çıkabilecek salgınlara, bunlarla alakalı risk ve sınamalara karşı durulabilmesi amaçlı global teşebbüslere takviye emeliyle iki ülke ortasındaki işbirliği ve eşgüdümün güçlendirilmesi, milletlerarası kuruluşlar ve G20 ülkeleri vasıtasıyla global sıhhat sınamalarının göğüslenmesi, aşı, ilaç ve teşhis maksatlı teçhizat geliştirilmesinde işbirliği ve iki ülke ortasında antimikrobiyal dirençle çabaya yönelik global uğraşlara ait eşgüdüm sağlanması isteklerini lisana getirmiştir. Türk tarafı, Krallığın, antimikrobiyal direnç konusunda tesirli ve sürdürülebilir tahliller bulunması, farkındalık yaratılması ve hazırlıklı olunmasının sağlanması hedefiyle Tek Sıhhat yaklaşımının desteklemesini hedefleyen Dördüncü Antimikrobiyal Direnç Bakanlar Konferansı’na Kasım 2024’te mesken sahipliği yapacak olmasını memnuniyetle karşılamıştır.
İki taraf, iki ülke ortasında, Memleketler arası Para Fonu, Dünya Bankası ve Yirmiler Kümesi üzere milletlerarası forumlarda ve kuruluşlarda devam eden işbirliğinin ve dünyanın içinden geçmekte olduğu ekonomik sınamalarla gayret emelli milletlerarası uğraşların desteklemesine yönelik eşgüdümün değerini vurgulamıştır.
İki taraf, bu ziyaret sırasında Kabiliyetler, Savunma Sanayii, Araştırıma ve Geliştirme Alanlarında İşbirliğine Ait Uygulama Planı, Suudi Savunma Bakanlığı ile Türk firması Baykar ortasında 2 Satış Mukavelesi, Direkt Yatırımın Teşvik Edilmesi Alanında İş Birliğine, medya ve güce ait mutabakat zabıtlarının imzalanmasını memnuniyetle karşılamıştır. Buna ilaveten, Türk-Suudi Yatırım Forumu’nda iki ülke özel kesim kuruluşları ortasında güç, gayrimenkul, inşaat, eğitim ile dijital teknolojiler, sıhhat ve medya alanlarında 9 mutabakat zaptı imzalanmıştır.
Uluslararası alakalarla ilgili olarak, iki taraf milletlerarası barış ve güvenliğin korunmasına yönelik eforları koordine etmeye ve ağırlaştırmaya devam etme kararlılığını yinelemiştir. İki taraf, bölgesel ve memleketler arası arenada her iki ülkeyi de ilgilendiren bahislerde görüş alışverişinde bulunarak, buna yönelik işbirliği ve ortak uyumu güçlendirme, bölgede ve dünyada barış ve istikrarı tesis edecek tüm teşebbüslere dayanaklarını sürdürme kararlılığını tekrar teyit etmişlerdir.
İki taraf Kur’an-ı Kerim’e yönelik kasıtlı hücumlara karşı kınamalarını ve lanetlemelerini yinelemişler ve diyalog, müsamaha ve bir ortada yaşama kıymetlerini yaymaya, nefreti, aşırıcılığı ve dışlamayı reddetmeye ve tüm dinler ile kutsal yerlerin istismarını önlemeye yönelik ortak gayretlerin kıymetini vurgulamışlardır.
Yemen konusunda, iki taraf, Yemen krizine kapsamlı bir siyasi tahlil bulunmasına dönük Birleşmiş Milletler ve bölgesel eforlara tam dayanak verilmesinin değerini vurgulamışlardır. Türk tarafı, Krallığın, Yemenli taraflar ortasında diyaloğu ve uzlaşmayı teşvik etmeye yönelik eforları ve teşebbüsleri ile Yemen’in tüm bölgelerine insani yardım ulaştırılmasının sağlanmasında ve kolaylaştırılmasında oynadığı rolü övmüştür. İki taraf ayrıyeten, Yemen Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Liderlik Kurulu’na tam dayanaklarını teyit etmişlerdir. İki taraf, Birleşmiş Milletler’in ateşkese bağlılığı güçlendirme gayretlerini takdir etmiş ve Hutilerin, Yemen krizini sona erdirmeyi amaçlayan Birleşmiş Milletler ve memleketler arası eforlara olumlu bir biçimde dahil olmasının ve barış teşebbüsleri ve uğraşlarıyla önemli bir biçimde ilgilenmesinin değerini vurgulamıştır.
Türk tarafı, Krallık ile İran ortasındaki diplomatik bağlantıların yine başlamasını memnuniyetle karşılamış, bu adımın, Devletlerin egemenliğini ve iç işlerine karışmama prensibini koruyacak formda bölgede güvenlik ve istikrarın güçlendirilmesine katkıda bulunmasını umduğunu söz etmiştir. İki taraf, İran’ın nükleer programının barışçıllığına bağlılığının ve Milletlerarası Atom Gücü Ajansı ile şeffaf bir biçimde işbirliği yapmasının kıymetini vurgulamıştır. Ayrıyeten, bölge ülkelerini kapsayan, bölgesel ve memleketler arası barış ve güvenliğe yönelik tehdit kaynaklarını ele alan kapsamlı müzakerelere götürecek gayretlere katkının ehemmiyetini belirtmişlerdir.
Suudi Arabistan, kardeş Türkiye ve Mısır ortasında gelişmekte olan münasebetlere dair takdirlerini ve dayanağını tabir etmiştir.
İki taraf, Filistin davasındaki gelişmeleri ele almış ve işgal altındaki Filistin topraklarında devam eden İsrail ataklarını ve provokasyonlarını kınadıklarını söz etmişler; Filistin halkının 1967 hudutları temelinde, başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız bir devlet kurabilme haklarını garanti altına alacak halde, Filistin davasının Arap Barış Teşebbüsü ve ilgili milletlerarası meşruiyet kararlarına dayanan kapsamlı bir barışa ve adil bir tahlile varmasını teminen uğraşların ağırlaştırılması gerekliliğini vurgulamışlardır.
Sudan’daki duruma ait olarak, iki taraf, 11 Mayıs 2023 tarihinde imzalanan Cidde Bildirgesi (Sudan’daki sivilleri muhafaza taahhüdü) ve başka bölgesel teşebbüslere istinaden, çatışmanın taraflarının kalıcı bir ateşkese yönelik taahhüdünün kıymetini vurgulamıştır. Türkiye ve Suudi Arabistan, her iki tarafı, ihtilafa sürdürülebilir bir tahlil bulunması istikametindeki siyasi diyaloga bağlı kalmaya ve ayrıyeten Sudan halkının maruz kaldığı acıların hafifletilmesine dönük gerekli önlemleri almaya teşvik etmişlerdir. Ayrıyeten Sudan krizinin tahlilinin, yalnızca Sudan’ın egemenliğine ve birliğine hürmet duyan ve birebir vakitte Sudan devlet kurumlarını koruma eden gerçek bir Sudanlılar ortası siyasi süreçle sağlanabileceğini vurgulamışlardır. İki taraf, Sudan’da insani mukabeleyi desteklemeye dönük memleketler arası gayretlerin ağırlaştırılması muhtaçlığının ve Sudan halkının yaşadığı acıların giderilmesinin değerinin altını çizmişlerdir.
Ukrayna’daki savaşla ilgili olarak, iki taraf, savaşın müzakereler yoluyla ve memleketler arası hukuk temelinde sona erdirilmesinin, diyalog ve diplomatik tahlillere öncelik verilmesinin ve güvenlik ve istikrarın yine sağlanmasına katkıda bulunacak halde tansiyonu azaltmak ve bu krizin olumsuz yansımalarını sınırlamak için mümkün olan tüm uğraşların gösterilmesinin ehemmiyetini vurgulamışlardır. İki kardeş ülke tarafından sağlanan insani yardım ve teşebbüsleri, krizin acısını hafifletmeye bir katkı olarak takdir etmişlerdir. Bu bakımdan, iki taraf, global besin güvenliğine dayanak veren ve besin fiyat istikrarını sağlayan Karadeniz Girişimi’nin kıymetinin altını çizmiştir.
Ziyaretin hitamında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hadim’ül Haremeyn Eş-Şerifeyn Kral Selman bin Abdulaziz El Suud ve Veliaht Prens ve Başbakan Altesleri Prens Muhammed bin Selman bin Abdulaziz El Suud’a, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve beraberindeki heyete gösterilen hüsnükabul ve misafirperverliği için teşekkürlerini ve takdirlerini söz etmişlerdir. Altesleri Veliaht Prens, Cumhurbaşkanı’nın sıhhat ve memnunluğu ile kardeş Türk halkının daha da ilerlemesi ve refahı için en âlâ dileklerini lisana getirmiştir.
