Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait maden ocağında 43 madencinin yaşamını yitirmesiyle sonuçlanan faciaya ilişkin Bartın 1. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki dosyaya, faciaya neden olduğu düşünülen havalandırma sistemiyle ilgili yeni belge girdi.
Faciadan yaklaşık 1,5 yıl önce hazırlanan belge ile havalandırma sisteminin yetersiz olduğu ortaya çıktı.
Belgede madendeki üretimin eski 500 kotuna kadar ineceği ve mevcut havalandırmanın bu üretim için yetersiz olduğu anlatıldı.
TTK Amasra Müessese Müdürlüğü Şube Müdür Vekili Eyüp Demez imzalı, 3 Temmuz 2020 tarihli ve Elektro- Mekanik İşletme Müdürlüğü’ne yazılan yazıda şunlar kaydedildi:
-Müessesemiz ocak havalandırması +40 kotu baca ağzındaki aspiratör tesisi ile sağlanmaktadır. Kurulu bulunan joy marka yaklaşık 50 yıllık 400 Kw 11000 m³/ dk kapasiteli bir aspiratör bulunmaktadır.
-Aspiratörün kapasitesi yüksek olmasına karşın 3600 m³/ dk kapasite üstünde kullanılamamaktadır.
-Ayrıca ocağımız gittikçe derinleşmekte ve ocak açıklığımız gittikçe artmaktadır. Ocak derinliğinin -500 kotlarına kadar inmesi planlanmaktadır. Mevcut ocak açıklığının da 30000 m ye kadar çıkması planlanmaktadır.
-Kurulu sistemin kapasitesi mevcut ocak açıklığını bile karşılayamadığından ilerde planlanan üretimler de düşünüldüğünde aspiratörün ortalama 2000 (Pa) çalışacak deviri ayarlana bilen 2x 5000 m³/ dk.’lık yeni bir aspiratörle değiştirilmesi gerekmektedir. Gereğini arz ederim…”
“ÇALIŞILMAMASI GEREKEN KOT”
Amasra maden müessesinde çalışan mühendis ise ANKA’ya yaptığı açıklamada, madende inilmemesi gereken kotlara inildiği “İşçilerin söyleminden duyuyorum, bunlar proje dışı bir çalışmanın içindeler. 350 kotundan aşağıya inmemesi lazım ama daha aşağılara inmişler bunlar. 370-390’lara inmişler. Ama bu söylenti, bu ocak açılınca belli olacak” diye açıklamıştı. Yeni ortaya çıkan belge ile de madende eksi 500 kotuna kadar çalışma yapıldığı görüldü.
HAVALANDIRMA YAPILMAMIŞ
Ocaktaki havalandırma sisteminin değiştirilmesi için 2021 yılında 3 kez ihale açıldığı ve 2 kez de bu ihalenin iptal edildiği ortaya çıkmıştı.
En son ihale işi tamamlanmış ancak firmanın “havalandırma parçalarının yurt dışından gelmediği” bildirdiği gerekçesiyle havalandırma sisteminde değişiklik yapılamamıştı.
En son davaya giren belgede, TTK’nın mahkemeden havalandırmayı yapacak firmanın “ücretini istediği” gerekçesiyle, havalandırma sistemi değişikli için izin istediği ortaya çıkmıştı.
TTK’nın yazısında şunlar kaydedilmişti:
-Müessesemizde maden işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği 10.22 (Ek3:RG-10/3/2015-29291) Havalandırma sistemi acil hallerde ve ihtiyaç halinde kullanılabilmesi için hava yönünü ters çevirebilecek özellikte olur denildiğinden; 24.12.2021 tarihinde Alfer Mühendislik Taah. Tic San. A.Ş ile sözleşme imzalanmıştır.
-Fakat firma tarafından 24.05.2022 tarihinde yazılan ek: 1 de belirtilen sebeplerden dolayı montaj daha ileri bir tarihe alınmış olup 21.10.2022 tarihinde firma tarafından Ek 2 de belirtilen yazı ile montaj işlerine başlayabileceği belirtilmiştir. İlgili firma hazır olan aspiratör ünitesinin montajını sözleşmedeki şartları yerine getirerek ücretini almak da istemektedir.
-Ancak 02.11.2022 tarihinde kurumumuz tarafından firmaya 14.10.2022 tarihindeki maden kazasından dolayı ana aspiratör ünitesine herhangi bir müdahalenin söz konusu olmadığı belirtilerek firmaya işe başlayabileceği tarihin daha sonra bildirileceği belirtilmiştir.
-Ana aspiratör ünitesinin maden işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği ilgili maddesine uygun hale getirilebilmesi için Genel müdürlüğümüz, Müessesemiz ve ilgili firma arasında gerekli görüşmeler yapılmıştır.
-Bu görüşmeler sonucunda 19.06.2023 tarihi itibari ile Ek. 3 de belirtilen program kapsamında Ana aspiratör ünitesinin modernizasyon çalışmalarının uygun görmeniz halinde başlatılmasını talep etmekteyiz. Gereğini bilgilerinize arz ederiz.”
FACİADAN 33 GÜN ÖNCE HAVALANDIRMAYA DİKKAT ÇEKTİĞİ ORTAYA ÇIKMIŞTI
Ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı denetçilerinin faciadan 33 gün önce 5- 11 Eylül 2022 tarihlerinde yaptığı denetimde, madende 19 ayrı mevzuata aykırılık ettiği ortaya çıkmıştı.
TBMM Amasra Maden Kazası Araştırma Komisyonu’nda denetçilerin tespitlerine ilişkin bilgiler de açıklanmıştı. Denetçilerin tespitleri arasında havalandırma sistemi de vardı. Denetçilerin tespitleri şöyleydi:
“Ocak ana havalandırması, acil hallerde ve ihtiyaç halinde kullanılabilmesi için hava yönünü ters çevirebilecek özellikte değildir. Havalandırma sistemi acil hallerde ve ihtiyaç halinde kullanılabilmesi için hava yönünü ters çevirebilecek özellikte olur.
Yeraltında kullanılan bazı elektrikli ekipmanlar, ATEX belgeli değildir. Yeraltı (Ek ibare:RG-10/3/2015-29291) kömür ocaklarında kullanılacak ekipman ve tesisatlar ile bu tip madenlerin grizu gazı ve/veya yanıcı tozlar tarafından muhtemel tehlike oluşturabilecek yerüstü tesislerinde kullanılan parçalar 30 Aralık 2006 tarihli ve 26392 4 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)’te belirtilen I. Grup (Değişik ibare:RG-10/3/2015-29291) Teçhizatın uygun kategorisinde olmalıdır.
İşyerinde Çukurova CF60 marka forklift için düzenlenen 20 Nisan 2022 tarih ve 9204/56380/209881/886189 rapor nolu periyodik kontrol raporunda uygunsuzluklar belirtilmiştir.
-Periyodik kontrol raporunda iş ekipmanında uygun bulunmayan hususların tespit edilmesi ve bu hususlar giderilmeden iş ekipmanının kullanılmasının uygun olmadığının belirtilmesi halinde; bu hususlar giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmaz.
-İşveren, periyodik kontrolde uygunsuz rapor alan iş ekipmanının kullanılamayacağına dair rahatlıkla görünebilecek şekilde uyarı işaretlemesi yapar.
Söz konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra yapılacak ikinci kontrol sonucunda; ekipmanın kullanılabileceği ibaresinin yer aldığı ikinci bir rapor düzenlenir. (ANKA)
