Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Genel sıhhat durumunun kıymetlendirilmesi açısından yılda bir kere check up yaptırmak, hastalıklara dair risk faktörlerini ortadan kaldırıyor. Check up programında akciğer hastalıklarından kemik erimesine, kanserden depresyona kadar pek çok hastalığın ayrıntılı incelemesi yapılıyor ve çıkan sonuçlara nazaran de gerekli tetkikler uygulanıyor. Her yıl 150 bin kişinin felç geçirmesi nedeniyle check up programına şah damarı ultrasonu eklenmesi büyük değer taşıyor. Çünkü yılda bir defa yaptırılacak şah damarı ultrasonu hayat kurtarıyor. Söz konusu ultrason beyne giden kan akışını sağlayan şah damarlarında tıkanıklık var mı yok mu ortaya koyuyor.
“Felç yani inme geçirmemizin nedeni olarak karşımıza en sık şah damarı hastalıkları çıkar” diyen Kalp ve Damar Cerrahisi Prof. Dr. Ahmet Akgül, “Atardamarlar oksijeni yüksek olan yani ‘temiz’ kanı kalpten alıp organlara götürür. Kalpten çıkan en büyük atardamar aort damarıdır. Aort, bedenin tüm organlarına giden damarların çıktığı damardır ve birinci kollarından biri şah damarıdır. Vücutta bulunan 2 şah damarı aort damarından çıkar ve boynun her iki yanından beyin dokusuna ulaşır. Yani beyni besleyen, pak kan ve besin için şeker götüren damardır. Tüm beynin beslenmesi temel olarak şah damarları tarafından yapılsa da, boynun art tarafında tekrar yanlarda seyreden vertebral arterler de beyni beslemeye yardımcı olur. Sonuç olarak, kansızlığa dayanıklılığı en zayıf organ olan beyni besleyen 4 ana damar var ve bunların en kıymetlileri şah damarları yani karotis damarlarıdır“ dedi.
3 DURUMDA DA BEDENİ MAHVEDİYOR
Şah damar tıkanıklığının ana nedeninin damarın aterosklerozu olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ahmet Akgül, “Ateroskleroz yani atardamar sertleşmesi tüm beden damarlarını tutan yaygın bir hastalıktır. Karotis arterlerin yani şah damarlarının aterosklerozu da öteki damarlardaki ateroskleroza benzerlik gösterir. Ateroskleroza bağlı gelişen karotis arter darlığı, beynin beslenmesini engelleyen en değerli nedenlerden biri. Damar sertleşince damar içinde plaklar oluşur ve bu plaklar vakitle yırtılıp pıhtı oluşumuna, yağ ve kan hücreleri ile tıkanmaya yol açar” diye konuştu.
“Damar sertleşmesinde 3 sorun oluşur: Birincisi, sertleşen yerden kopan modüller direkt olarak kanın akış istikametiyle beyin içine masraf ve küçük çaplı bir damarcığı tıkar. Bu durumda o damarcığın beslediği beyin dokusu neyle görevliyse o fonksiyon kaybolur yahut azalır. Örneğin, şah damarından kopan kesim beynin görme fonksiyonunu yerine getiren dokusunu besleyen damarcığı tıkarsa, hastanın görme fonksiyonu bozulur. Tekrar tıpkı biçimde kolları hareket ettiren bölgenin damarına gelirse, hastanın kolları felç olur yahut hareket ettirmekte güçsüzlük yaşar. İkincisi, şah damarında sertleşen bölgeden modül kopmaz fakat kanda dolaşan yağ parçacıkları, kan hücreleri ve pıhtılar üzere hususların birikmesi sonucunda, şah damarının o bölgesinin daralmasına yani kan geçişi için iç boşluğun azalmasına yol açar. Bu durumda beyne daha az kan sarfiyat ve sıkıntılar oluşmaya başlar. Üçüncüsü, şah damarında sertleşen bölgenin esnekliği kaybolur ve içindeki kan basıncının da tesiriyle o bölgede baloncuk yani anevrizma oluşur. Baloncuk nedeniyle kan akımı yavaşlayacağı için pıhtı oluşur ve bu pıhtı vakitle oradan koparak beyinde tıkanıklığa yol açar.” – Prof. Dr. Ahmet Akgül
KULAK ÇINLAMASI, BAŞ DÖNMESİ, GÖZ KARARMASINA DİKKAT!
‘Şah damardaki bomba’ olarak nitelendirilen hastalık bazen belirtilerle kendini gösteriyor, bazen de sinsi ilerliyor. “Tıkanıklık beyinde sorun yaratmamış ise birinci vakitlerde kulak çınlaması, baş dönmesi ve göz kararması üzere şikayetler oluşturur lakin ilerleyen periyotta felce neden olabilir” diyen Prof. Dr. Ahmet Akgül, “Eğer anevrizma oluşmuş ise boynun yan tarafında bir şişlik oluşur ve bu şişlik üzerinde kalp üzere nabız atışı hissedilir. Tıkanıklık tanısı için evvel muayene yapılır. Şah damarı üzerinde nabız atışlarına bakılır ve dinleme ile üfürümler duyulur. Daha sonra dopler ultrason ile teşhis konulur” bilgilerini paylaştı.
NABIZ ALINAMADI, YATAKTAN KALKAMAZ HALE GELDİ
Hastalığı önlemek için kan sulandırıcı ve damar açıcı ilaçların yanı sıra damarı açmak için şah damarı ameliyatı, anjiyografik balon ve stent uygulaması yapılıyor. Bu tedaviler içinde en başarılı sistemin hala şah damarı ameliyatı yani karotis arter endarterektomi olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ahmet Akgül’e yaklaşık 23 gün evvel ameliyat olan 41 yaşındaki Birsen İlarslan, hastalığını ve bu süreçte yaşadıklarını anlattı:
“5 ay evvel epilepsiye benzeyen nöbetler geçirmeye başladım. Bunun üzerine çabucak Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi’ne gittim ve 11 gün hastanede yattım. Tam epilepsi tanısı konacakken, hemşirenin kolumdan nabız alamaması nedeniyle hastalığımın seyri değişti. Çekilen ultrason sonucunda hastalığımın nabızsızlık hastalığı (Takayasu Arteriti) yani olduğu anlaşıldı. Sol şah damarımın yüzde 100’ünün, sağ şah damarımın ise yüzde 70’inin tıkalı olduğunu öğrendim. Hastalığımın çok ilerlediğini aktaran tabipler, tedavimin öteki bir hastanede devam etmesinin daha yanlışsız olacağını söylediler. Tıpkı gün Ankara’ya sevkim gerçekleşti. 55 gün kadar hastanede yattım. Artık tuvalete gitmek için bile yataktan kalkamıyordum.”
‘AMELİYAT OLMASAYDIM ÖLECEKTİM’
“Vücudumda enfeksiyon çok fazla olduğu için Ankara’daki tabipler da beni ameliyat etmek istemedi. Bunun üzerine eşim hastalığımla ilgili araştırma yapmaya başladı. Prof. Dr. Ahmet Akgül’ün bu hususta uzman olduğunu öğrendik ve kendisiyle irtibata geçtik” diyen Birsen İlarslan, “Bize ‘Yüzde 70 tıkalı olan sağ şah damarı açarım fakat felç kalma ve vefat üzere riskleri var. Göze alıyorsanız ameliyatı yaparım’ dedi. Ben de evvel Allah’a sonra Ahmet Bey’e güvenerek ameliyat olmayı kabul ettim. Perşembe günü hastaneye gittim. Cuma günü sağ şah damarıma stent takıldı. Cumartesi günü taburcu oldum. Ameliyat sonrasında Ahmet Beyefendi ile konuştuğumuzda sağ şah damarımın çok inceldiğini, biraz daha müdahale edilmeseydi ölebileceğimi söyledi. 23 gün evvel yatağa bağımlı bir haldeydim. Artık ise sıhhatime kavuştum. 5 ay evvel belirtilerini gösteren hastalığın bedenimdeki varlığı aslında 10 yıl öncesine dayanıyormuş. Şah damarı tıkanıklığında erken teşhisin çok kıymetli olduğunu yaşayarak öğrendim” açıklamasını yaptı.
